نام آزمایش

Anti dsDNA (IgG)

نام کامل تست

Anti-double stranded DNA

نام فارسی تست

آنتی بادی ضد DNA دو رشته ای

نام های دیگر

Antibody to ds-DNA; Native double-stranded DNA antibody; anti-DNA; Double stranded DNA antibody

روش انجام

EIA

نوع نمونه

S

علت درخواست تست

این تست برای کمک به تشخیص و پایش لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) یا وقتی که بیمار دارای علائم مرتبط با SLE (درد مفاصل، بثورات جلدی، خستگی و اختلال عملکرد کلیه) و تست ANA مثبت است و وقتی که بیمار مبتلا به SLE تشخیص داده شده است، درخواست می شود.

  • کمک به تشخیص و بررسی SLE
  • کمک به تشخیص و بررسی موارد مشکوک به اختلالات ایمنی نظیر روماتوئید آرتریت، اسکلروز سیستمیک، پلی میوزیت، سندروم رینود، اسکلرودرمی، سندروم شوگرن و بیماری بافت همبند ترکیبی.
  • کمک به تشخیص و بررسی میوپاتی التهابی ایدیوپاتیک

توضیح راجع به تست

این آنتی بادی در ۹۰- ۷۵% از بیماران لوپوسی در مرحله فعال بیماری وجود دارد و در تشخیص و پیگیری بیماران اهمیت دارد. Anti- dsDNA دارای بار کاتیونی است و به غشای پایه گلومرول های کلیه که دارای بار آنیونی هستند متصل می شود و وجود آن با درگیری های بافتی بخصوص گلومرونفریت و با عود و فعال بودن بیماری ارتباط دارد. تیتر بالای این آنتی بادی اختصاصاً در بیماران لوپوس اریتماتوی سیستمیک وجود دارد؛ اما تیتر پائین آن ممکن است در بیماری هایی چون سندروم شوگرن، اسکلردرما، پلی میوزیت، آرتریت روماتوئید جوانان، هپاتیت مزمن فعال، منونوکلئوز عفونی، جذام و واسکولیت مشاهده شود.

در اغلب موارد مثبت بودن این تست در بیماران لوپوسی همراه است با نفریت لوپوسی و غلظت آن با شدت فعالیت بیماری همبستگی مستقیم دارد.

این آنتی بادی ممکن است که سالها قبل از ایجاد علائم بیماری لوپوس در بدن بیماران وجود داشته باشد. ایزوتایپ هایی از آنتی بادی که می توانند سیستم کمپلمان را فعال کنند همانند IgG2a ؛ دارای بیماری زایی بیشتری نسبت به سایر ایزوتایپ ها هستند. اندازه‌گیری Anti dsDNA همراه با C3 اطلاعات خوبی را در سیر پیشرفت بیماری بدست می‌دهد بگونه‌ای که افزایش Anti dsDNA به سطح دو برابر و کاهش C3 طی یک دوره ۲ تا ۳ ماهه نشانه پیشرفت لوپوس در فاز حاد می‌باشد.

آنتی‌بادی برعلیه DNA تک‌رشته‌ای یا Anti ssDNA غیر اختصاصی بوده و ارزش تشخیصی بسیار محدودی دارد.

در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟

  • افزایش در ANA و Anti dsDNA با SLE همراهی دارد.
  • افزایش در Anti-Jo-1 با درماتومیوزیت، میوپاتی های التهابی ایدیوپاتیک و پلی میوزین همراهی دارد.
  • افزایش در ANA با سندروم شوگرن همراهی دارد.
  • افزایش در Anti-RNP (آنتی ریبونوکلئو پروتئین) با بیماری بافت همبندی ترکیبی همراهی دارد.
  • افزایش Anti-SCL 70 با اسکلروز سیستمیک پیشرونده و اسکلرودرمی همراهی دارد.
  • افزایش Anti-SSA و Anti-SSB در موارد SLE با ANA منفی؛ مفید خواهند بود.
  • بیماران با ANA و Anti-SSA مثبت و Anti-SSB منفی احتمالاً دچار نفریت شده اند.
  • سرم های Anti-SSA و Anti-SSB مثبت در موارد لوپوس نوزادی دیده می شوند.
  • بیماران Anti-SSA مثبت ممکن است آنتی بادی های مربوط به سندروم آنتی فسفولیپید را نیز داشته باشند.
  • Anti-SSB با سندروم شوگرن اولیه همراهی دارد.
  • Anti-SSA یک شاخص تعیین کننده بلوک قلبی مادرزادی در نوزادان متولد از مادران مبتلا به SLE است.
  • بیماران با تست Anti-SSA مثبت؛ نسبت به نور حساسیت دارند.

تست های تکمیلی

ANA, ENA Panel, Anti-Sm, Anti-RNP, Anti-Ro (SSA), Anti-La (SSB), Autoantibodies

تداخلات دارویی

کاربامازپین، کلروپرومازین، اتوسوکسماید، هیدرالازین، ایزونیازید،  فنی توئین، متیل دوپا، پنی سیلین ها، پریمیدون، پروکائین آمید و کینیارین باعث مثبت شدن تست می شوند.

نکته: عدم توانایی بیمار برای همکاری و ساکن ماندن حین انجام آزمایش به دلیل سن، درد شدید  و یا وضعیت ذهنی ممکن است در نتایج تست تداخل ایجاد کند.

اطلاعات تکمیلی

آزمایش anti-dsDNA در کمک به تشخیص لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) مورد استفاده قرار می گیرد و آن را از دیگر اختلالات خود ایمنی متمایز می کند. این آزمایش به طور شاخص، پس از آزمایش مثبت ANA در افرادی که دارای علائم بالینی بیانگر SLE هستند، درخواست می شود. ممکن است همراه با یکی دیگر از اتوآنتی بادی های مرتبط با SLE، تست anti-Sm (آنتی بادی اسمیت)، که اغلب به عنوان بخشی از پانل آنتی ژن قابل استخراج هسته (ENA) عمل می کند، درخواست شود. بسته به علائم بالینی و شک پزشک، ممکن است آنتی بادی های دیگر برای کمک به تشخیص بین سایر اختلالات خودایمنی یا رد آنها درخواست شود.

*** منفی شدن Anti- dsDNA نمی‌تواند گواهی بر رد بیماری SLE باشد.

نکته مهم: بررسی تیتر آنتی بادی Anti-dsDNA با چند روش انجام می شود که از نظر حساسیت (Sensitivitity) و اختصاصیت یا ویژگی (Specificity) متفاوت می باشند. روش RIA دارای اختصاصیت زیادی برای تشخیص است و اغلب آنتی بادی های با میل بالا را تشخیص می دهد؛ اما حساسیت آن کم و در حدود ۶۰- ۵۰% است. روش EIA دارای حساسیت زیاد و در حدود ۸۵- ۷۰% است اما اختصاصیت آن کم است و در آن هم آنتی بادی های با میل ترکیبی زیاد و هم آنتی بادی با میل ترکیبی کم شناسایی می شوند. در روش ایمونوفلورسانس حساسیت بیشتر از روش RIA است اما به اندازه روش EIA نیست و وضعیت اختصاصیت آن نیز همانند روش EIA است.

Specificity : RIA > EIA, Immunofluorescence

Sensitivitity: EIA > Immunofluorescence > RIA

روش هایی که اختصاصیت بالایی دارند (RIA) برای تشخیص و روش هایی که حساسیت بالایی دارند (EIA) برای پیگیری (follow up) بیماران مناسب است.

منابع

  1. Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
  2. ARUP Laboratories
  3. Mayo Medical Laboratories
  4. Lab Tests Online

۵- وارسته عبداالرضا و همکاران. روش های عملی در ایمونولوژی، انتشارات ترجمان خرد، چاپ اول، ویراست دوم، ۱۳۸۷ .

۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .