ESR

نام آزمایش

ESR

نام کامل تست

Erythrocyte Sedimentation Rate

نام فارسی تست

سرعت رسوب اریتروسیتی

نام های دیگر

Blood Sedimentation Rate (BSR)

روش انجام

Automation

نوع نمونه

WB(C)

علت درخواست تست

• کمک به تشخیص عفونت های حاد مانند سل و نکروز بافتی
• کمک به تشخیص فرآیند های حاد التهابی
• کمک به تشخیص عفونت های مزمن
• کمک به تشخیص اختلالات خود ایمنی یا روماتوئیدی
• کمک به تشخیص آرتریت تمپورال ( آسیب و التهاب در عروق خونی متوسط تا بزگ سَر) و پلی میالیژا روماتیکا (یک اختلال التهابی است که باعث درد و خشکی عضلات به خصوص در شانه ها می شود.)
• غربالگری بیماری های التهابی و بدخیمی ها

ESR شاخصی برای ارزیابی غیر مستقیم وجود التهاب در بدن و همچنین تخمین درجه و شدت التهاب می باشد. یک تست غیر اختصاصی برای تشخیص بیماری های التهابی و کرونری می باشد.

 

 

توضیح راجع به تست

سرعت رسوب اریتروسیت (ESR)؛ اندازه غیر مستقیم درجه التهاب موجود در بدن است. این تست در واقع سرعت رسوب گلبولهای قرمز خون را در نمونه خون که در یک لوله بلند، باریک و عمودی قرار داده شده است، اندازه گیری می کند.

این تست برای کمک به تشخیص شرایط همراه با التهاب حاد و مزمن شامل عفونت ها، سرطان ها و بیماریهای خودایمنی است. ESR به دلیل این که نتایج افزایش یافته؛ محل دقیق التهاب در بدن و علت آن را به پزشک نمی گوید و همچنین به این دلیل که می تواند علاوه بر التهاب توسط شرایط دیگر تحت تاثیر قرار گیرد؛ یک آزمایش غیر اختصاصی است. ESR به طور معمول همراه با آزمونهای دیگر درخواست می شود.

در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟

• انفارکتوس میوکارد حاد (سکته قلبی)
• آنمی (کم خونی)
• کارسینوم
• بیماری های کلاژن مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک
• بیماری کرونری
• مسمویت با فلزات سنگین
• افزایش سطح پروتئین های پلاسما ( مانند فیبرینوژن)
• عفونت ها (مانند پنومونی و سیفلیس)
• بیماری های التهابی
• لنفوم (سرطان غدد لنفاوی)
• مالتیپل میلوم
• حاملگی
• تب روماتیسمی
• آرتریت روماتوئید
• سل

و ….

در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟

• بیماری هایی که شمارش گلبول قرمز و هموگلوبین در آنها افزایش پیدا می کند.
• وجود تغییرات شدید در شکل گلبول های قرمز (پوئی کیلوسیتوز) مانند بیماری داشی شکل
• افزایش گلوکز یا قند خون (هیپر گلیسمی در بیماران مسن تر باعث تولید سایتوکاین ها و پاسخ التهابی می شود.)

تست های تکمیلی

CRP, Plasma Viscosity

تداخلات دارویی و آزمایشگاهی

دکستران، هپارین، قرص های جلوگیری از بارداری، ضد تشنج ها، مشتقات هیدرازین، فیبروکائین آمید، کینیدین، نیتروفورانتوئین، سفالوتین، سفاپیرین، سیکلوسپورین A و … می توانند باعث افزایش ESR  شوند.

آلبومین، آسپیرین، کورتیکواروپین، کورتیزون، سیکلوفسفامید، اوروتیومالات، فلوراید، لِسیتین، اگزالات، کینین، محلول  های قندی و … می توانند سطح ESR را کاهش دهند.

نکته ۱: قاعدگی باعث افزایش کاذب در نتایج می شود

نکته ۲:حباب در لوله وسترگرین یا پیپت و یا انحراف ستون اندازهگیری بیش از ۳ درجه از خط عمود؛ منجر به افزایش کاذب نتایج می گردد.

نکته ۳: نمونه هایی که همولیز یا لخته شده اند یا حجم آنها کافی نیست؛ قابل آزمایش نیستند.

نکته ۴: نمونه ها باید در عرض ۴ ساعت از جمع آوری مورد آزمایش قرار بگیرند و پیش از آنها باید در دمای اتاق نگهداری شوند. تاخیر در انجام آزمایش باعث کاهش در نتایج آزمایش خواهد شد. در صورتی که تاخیر در انجام آزمایش اجتناب ناپذیر است؛ نمونه ها در دمای ۲ تا ۴ درجه(یخچال) نگهداری شوند. همچنین نگهداری در یخچال نباید بیش از ۱۲ ساعت بطول بیانجامد. ( درخون کهنه بدلیل پوئیکیلوسیتوزیس و اسفروسیتوز کاذب و کاهش تشکیل رولو؛ ESR بصورت کاذب کاهش می یابد)

نکته ۵: لکوسیتوز، وجود لخته های ریز در نمونه، ویسکوزیته پلاسما، پوئی کیلوسیتوز، لرزش و ویبره، برودت هوا می تواند باعث کاهش ESR شوند.

نکته ۶: رولو، پروتئین های فاز حاد، هپارین و مواد کلوئید و … باعث افزایش ESR می شوند.

اطلاعات تکمیلی

نکته مهم ۱: محدوده نرمال ESR در خانم ها بدلیل تاثیرات آندروژن بیشتر از آقایان است.

نکته مهم ۲: طی دوره بارداری؛ ESR به دلیل کم خونی ناشی از حاملگی و افزایش فیبرینوژن و بسیاری از پروتئین های فاز حاد؛ افزایش متوسطی دارد که از هفته های ۱۰ تا ۱۲ آغاز شده و حدود ۱ ماه پس از زایمان به میزان طبیعی بر می گردد.

نکته مهم ۳: در سرطان پروستات؛ ESR > 37mm/h با میزان بالایی از پیشرفت بیماری و مرگ بیماران همراه می باشد.

نکته مهم ۴: ESR در سیروز کبدی طبیعی ولی در کارسینوم کبدی و سیروز صفراوی افزایش دارد.

 

وضعیت آزمایش ESR در شرایط مختلف بالینی:

• ESR < 2 mm/h
• پلی سایتمی ورا و دیگر پلی سایتمی ها
• آنمی داسی شکل و بیماری هموگلوبین C
• اسفروسیتوز
• آکانتوسیتوزیس و آنیزوسیتوزیس شدید
• نوزادان، اطفال و خون بند ناف
• تزریق آسپیرین، کورتیزون و کینین

 

• ESR < 20 mm/h
• مقدار طبیعی
• مراحل زودرس آپاندیسیت(۲۴ ساعت اول)
• آنژین صدری
• زخم معده
• تب مالت
• سیاه سرفه
• توکسوپلاسموز
• منونوکلئوز عفونی ابتدایی
• بیماری های ویروسی بدون عوارض
• مراحل ابتدایی حاملگی خارج رحمی
• ورم روماتیسمی قلب
• حمله مالاریایی
• آرتریت دژنراتیو
• قاعدگی ماهانه (پریود)
• ۲۰ < ESR <100mm/h
• بیماری های عفونی حاد و مزمن (پنومونی، سیفلیس، عفونت شکمی و روده ای)
• تب روماتیسمی و آرتریت روماتوئید و SLE
• سِل ریوی
• حاملگی خارج رحمی همراه با پارگی لوله
• سکته قلبی
• ۳ ماهه دوم و سوم حاملگی و مصرف OCP (ضد بارداری های خوراکی)
• کم کاری و پرکاری تیروئید
• سن بالا (بیشتر از ۳۰)
• پورپورای آلرژیک هنوخ- شونلاین
• گلومرونفریت حاد، نفریت و نفروز
• چربی خون بالا (به ویژه کلسترول)
• تزریق داخل وریدی هپارین، دکستران و هیدروکسی اتیل استارچ
• مسمومیت با سرب و آرسنیک
• هپاتیت حاد ویروسی
• خونریزی داخلی
• بیماری های حاد تب دار (به جز مالاریا)
• تزریق متیل دوپا (آلدومت)، ویتامین A، تئوفیلین، پروکایین آمید و پنیسیلامین
• ESR > 100 mm/h
• آنمی شدید
• بدخیمی ها (لوسمی، سارکوم، لنفوم و میلوم)
• ۲۵% از بیماری های کلاژن مثل SLE و RA
• سیروز صفراوی یا سیروز فعال باب
• کولیت اولسراتیو
• بیماری های شدید کلیوی
• پنومونی ویروسی
• عفونت حاد باکتریال شدید
• متاستاز بدخیمی ها
• کارسینوم های پیشرفته
• پلی میالژی روماتیکا
• آرتریت تمپورال (التهاب شریان تمپورال)

*** اگر در ESR بالا به نئوپلاسم و یا التهاب مسکوک شدیم؛ می توان نمونه خون را بمدت ۴ ساعت در ۳۷ درجه انکوبه نمائیم و پس از آن آزمایش را تکرار کنیم. کاهش محسوس ESR باعث تشخیص بیماری های التهابی می شود؛ درحالی که در نئوپلاسم ها، مقدار ESR اصلاح نمی شود.

 

منابع

1. Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
2. John P. Greer. Wintrobe’s Clinical Hematology, 13th edition, 2014, Lippincott Williams & Wilkins.
3. Barbara J. Bain, Imelda Bates, et al. Dacie and Lewis Practical Haematology, 12^th edition, 2017, Elsevier.
4. Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
5. ARUP Laboratories
6. Mayo Medical Laboratories
7. Lab Tests Online

۸- گل افشان حبیب اله.  مهارت های آزمایشگاهی در خون شناسی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز، ۱۳۹۰ .

۹- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .

۱۰- اسدی محسن. مجموعه سوالات طبقه بندی شده کارشناسی ارشد وزارت بهداشت هماتولوژی از سال ۸۵ تا ۹۴ با پاسخنامه کاملاً تشریحی و کاربردی، انتشارات اطمینان، ۱۳۹۴ .