نام آزمایش
FSH
نام کامل تست
Follicle Stimulating Hormone
نام فارسی تست
هورمون محرک فولیکول
نام های دیگر
Pituitary gonadotropins
روش انجام
ECLIA, RIA
آمادگی بیمار
- تاریخ آخرین دوره قاعدگی را روی برگه ثبت کنید.
- در صورتیکه بیمار یائسه می باشد آن را یادداشت کنید.
نوع نمونه
S, PC
علت درخواست تست
- بررسی ناباروری
- کمک به ارزیابی ذخیره تخمک زن
- کمک به ارزیابی کاهش اسپرم مرد (در آقایان FSH به ساخت اسپرم کمک می کند و میزان آن بطور معمول ثابت می ماند)
- کمک به ارزیابی مشکل قاعدگی
- بررسی بلوغ زودرس در کودکان
- کمک به تشخیص ناهنجاری های غده هیپوفیز
توضیح راجع به تست
هورمون محرک فولیکول (FSH)؛ توسط بخش قدامی غده هیپوفیز در مغز ساخته می شود. در فاز فولیکولی دوره قاعدگی؛ FSH باعث تولید استرادیول (E2) توسط فولیکول می شود و این ۲ هورمون همراه با هم؛ باعث رشد هر چه بیشتر تخمک (فولیکول) در تخمدان خواهند شد. بدنبال تخمک گذاری در اواسط دوره قاعدگی؛ ترشح FSH و هورمون لوتئینیزه کننده (LH) شدت می یابد. در فاز لوتئال؛ FSH باعث تولید پروژسترون می شود که همراه با استرادیول؛ پاسخ تخمدانی به LH را تسهیل می کنند.
با آغاز یائسگی؛ تخمدان ها عملکرد خود را از دست می دهند و سطح FSH نیز افزایش می یابد.
در مردان؛ FSH باعث بلوغ اسپرم ها در بیضه ها و همچنین تولید پروتئین های اتصالی به آندروژن خواهد شد.
در نوزادان و کودکان، سطح FSH در مدت کوتاهی پس از تولد افزایش می یابد، سپس تا سطوح بسیار پایین افت می کند (تا ۶ ماه در پسران و ۲-۱ سال در دختران). در حدود۸-۶ سال، سطوح FSH دوباره قبل از شروع بلوغ و توسعه ویژگی های ثانویه جنسی؛ افزایش می یابد.
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- الکلیسم
- تومورهای هیپوفیزی مترشه گنادوتروپین
- ارکیدکتومی (خارج کردن بیضه ها)
- سندروم کلاین فلتر
- نارسایی گنادی
- یائسگی
- سندروم Reifenstein (ناشی از مکانیسم خود تنظیمی که بدلیل مقاومت نسبی فامیلی به سطوح تستوسترون بوجود می آید)
- سندروم ترنر
- بلوغ زودرس در کودکان
- کمک کاری گنادی اولیه
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
- آنورکسی نروزا (بی اشتهایی عصبی)
- هموکروماتوز (انباشت آهن در بدن به دلیل ارثی)
- اختلالات هیپوتالاموس
- حاملگی
- کم کاری بخش قدامی هیپوفیز
- هیپر پرولاکتینمی
- بیماری تخمدان پلی کیستیک
- آنمی داسی شکل
تست های تکمیلی
Total estrogens, Estradiol, LH, Testosterone, Progesterone
تداخلات دارویی
نتایج FSH می تواند با استفاده از سایمتیدین، کلومیفن، دیژیتالیس و لوودوپا ممکن است افزایش یابد.
نتایج FSH می تواند با کلرپرومازین، کورتیکواستروئید ها، مژسترول، قرص های جلوگیری از بارداری، فنوتیازین ها، پروژسترون، تستسترون ممکن است کاهش یابد.
اطلاعات تکمیلی
FSH اغلب همراه با آزمایش های دیگر (LH، تستوسترون، استرادیول و پروژسترون) در اقدامات لازم برای ناباروری در مرد و زن، هر دو مورد استفاده قرار می گیرد. سطوح FSH همچنین در بررسی بی نظمی های قاعدگی و برای کمک به تشخیص اختلالات هیپوفیز یا بیماری های مربوط به تخمدان ها یا بیضه مفید هستند. سطح FSH برای کمک به تعیین علت تعداد کم اسپرم در مردان استفاده می شود.
در کودکان، FSH و LH برای تشخیص بلوغ تأخیری و زودرس استفاده می شود.
در زنان، سطوح LH و FSH می تواند به افتراق بین نارسایی اولیه تخمدان (نارسایی خود تخمدان ها یا عدم توسعه تخمدانها) و نارسایی ثانویه تخمدان (نارسایی تخمدان ها به علت اختلالات هیپوفیز یا هیپوتالاموس) کمک کند.
نکته: میزان FSH در طول چرخه قاعدگی متفاوت است و بیشترین مقدار آن قبل از آزاد شدن تخمک می باشد. این مقادیر در زنان پس از سن یائسگی بالاتر است.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .