نام آزمایش
DHEAS
نام کامل تست
Dehydroepiandrosterone Sulfate
نام های دیگر
DHEA-S DHEA-SO4; DHEA Sulfate;
روش انجام
ECLIA
آمادگی بیمار
آمادگی خاصی لازم نیست، هرچند که زنان باید با پزشک خود در مورد زمان آزمایش صحبت کنند. پزشک ممکن است بخواهد نمونه یک هفته قبل یا بعد از دوره قاعدگی گرفته شود.
نوع نمونه
S, PE, PH
علت درخواست تست
- تشخیص علت رویش مو در صورت، بم شدن صدا و علائم مردانگی در دختران و زنان.
- ممکن است در تشخیص سندروم پلی کیستیک تخمدان بکار رود.
- در حالت هیپرپلازی غده آدرنال که باعث تولید بیش از حد هورمون های جنسی مردانه می شود.
- نازایی
- تاخیر در بلوغ
- بیماری کوشینگ
- احتمال وجود یک تومور در غده آدرنال
DHEAS را می توان برای کمک به تشخیص تومورها در قشر غده آدرنال (تومورهای آدرنوکورتیکال) ، سرطان آدرنال و هیپرپلازی آدرنال مادرزادی یا هیپرپلازی آدرنال بالغین و برای جدا کردن این بیماری ها از تومورها و سرطان های تخمدان اندازه گیری نمود.
غلظت های DHEAS اغلب همراه با سایر هورمون ها مانند FSH ،LH، پرولاکتین، استروژن و تستوسترون، برای کمک به تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و برای کمک به رد دیگر علل ناباروری، آمنوره و پُرمویی اندازه گیری می شود.
توضیح راجع به تست
DHEA و متابولیت کونژگه سولفاته آن در قسمت قشر غده فوق کلیه (آدرنال) و تحت نظارت هورمون هیپوفیزی آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) ساخته و ترشح می شود. در زنان سالم قشر فوق کلیه تنها محل ساخته شدن این دو هورمون است. در مردان محل ساخته شدن در قشر فوق کلیه است ولی علاوه بر آن ۱۰ تا ۲۵ درصد از DHEA و حدود ۵ درصد از DHEA-S از بیضه ها منشاء می گیرد. DHEASخصوصیات ثانویه جنسی مردانه را در بلوغ توسعه می دهد و می تواند توسط بدن به آندروژن قویتر مانند تستوسترون و آندروستندیون تغییر شکل دهد، یا می تواند به هورمون زنانه استروژن تبدیل شود.
DHEAS به عنوان شاخص عملکرد آدرنال مفید است. تومورها و سرطان های آدرنال و هیپرپلازی آدرنال می توانند منجر به تولید بیش از حد DHEAS شوند. مقدار بالای DHEAS ممکن است در مردان بزرگسال مورد توجه نباشد، اما می تواند منجر به آمنوره و نشانه های قابل مشاهده بروز صفات مردانه در زنان باشد.
مقدار اضافی DHEAS در کودکان می تواند باعث بلوغ زودرس در پسران و موی اضافی در بدن و دوره قاعدگی غیر طبیعی در دختران شود.
در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟
- استرس
- بیماری کوشینگ
- تومور در غده آدرنال
- پرکاری تیروئید
- سندروم پلی کیستیک تخمدان
- هیپرپلازی غده آدرنال
در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
- در مردان: زمانی که غدد آدرنال نتواند به مقدار کافی هورمون های جنسی(آندروژن) را تولید کنند.
- در زنان: زمانی که تخمدان ها نتوانند به مقدار کافی هورمون های جنسی (استروژن) را تولید کنند.
- وجود یک تومور در غده آدرنال
- همچنین در حالت های: سندروم خستگی مزمن، بیماری کِرون، کولیت اولسرو(زخم شدگی مزمن کولون)
تست های تکمیلی
Testosterone; ACTH; FSH; LH; Prolactin; Estrogen; SHBG; 17-Hydroxyprogesterone
تداخلات دارویی
Clomiphene، Danazol می توانند موجب افزایش سطح DHEAS شوند.
Dexamethasone، Glucocorticoids، Prednisone نیز می توانند باعث کاهش DHEAS گردند.
اطلاعات تکمیلی
سطح DHEAS نرمال همراه با دیگر سطوح آندروژن طبیعی، ممکن است نشان دهد که غده آدرنال عملکرد طبیعی دارد. به ندرت وقتی تومور یا سرطان آدرنال وجود دارد اما هورمون ترشح نمی شود؛ ممکن است DHEAS نرمال باشد. در سندرم تخمدان پلی کیستیک؛ DHEAS ممکن است افزایش یابد ولی می تواند نرمال هم باشد؛ چون این اختلال معمولا به تولید آندروژن تخمدان (اصولاً تستوسترون) وابسته است.
افزایش سطح DHEAS ممکن است تومور آدرنوکورتیکال، سرطان یا هیپرپلازی آدرنال را نشان دهد. افزایش سطح DHEAS، تشخیص یک بیماری خاص نیست؛ بلکه معمولا نیاز به آزمایش بیشتر برای یافتن علت عدم تعادل هورمونی را نشان می دهد.
منابع
- Richard A. Mc Pherson, Matthew R. Pincus. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Method, 23rd edition, 2017, Elsevier.
- Carl A. Burtis, David E. Bruns. Tietz Fundamentals of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics, 7th edition, 2015, Elsevier.
- ARUP Laboratories
- Mayo Medical Laboratories
- Lab Tests Online
۶- جعفر آبادی آشتیانی مهتاب و همکاران. کتاب جامع تست های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا ۲۰۱۴، انتشارات جامعه نگر، ۱۳۹۴ .